Kwekerij Zonnemaire stelt hoge eisen aan zaai- en pootgoed. Aan de kwaliteit ervan maar zeker ook aan de herkomst. Nederland is absolute wereldtop in het kweken en veredelen van groenten en in de bijbehorende productie van groentezaden. En vergis u niet, er is enorm veel geld mee gemoeid. 1 kilogram tomatenzaad is meer waard dan 1 kilogram goud!
Dat dit geld veel geïnteresseerden aantrekt, zal u niet verbazen. Helaas heeft niet ieder bedrijf even nobele bedoelingen. De reportage van Zembla laat zien dat onze groenten, ons eten, in toenemende mate in de macht is van grote multinationals.
Bron van innovatie: het kwekersrecht
Van oudsher hebben kwekers in ons land het zogenaamde ‘kwekersrecht’. Dit houdt in dat de kweker van een nieuw ras of een nieuwe variant van een gewas, hier economisch voordeel van heeft. Die kweker mag exclusief dat ras of die variatie telen en verkopen. Maar collega-kwekers mogen wel het zaad van de variatie of het ras gebruiken om door te kweken, om zo zelf een nog betere variant te telen en te verkopen. Door gebruik te maken van elkaars materiaal hebben zaadtelers steeds nieuwe en betere groenten kunnen ontwikkelen. Groenten die bijvoorbeeld bestand zijn tegen ziekten of die kunnen groeien in droge gebieden.
Het gevaar: patenten en octrooien op levende organismen
Het kwekersrecht dreigt nu te worden verdrongen door het patent- en octrooirecht. Grote multinationals als Monsanto en Syngenta patenteren natuurlijke eigenschappen van groentes. Hiermee worden deze groenten het eigendom van deze bedrijven en kunnen andere kwekers deze gewassen niet vrij telen, gebruiken of verhandelen. Doen ze dat wel, dan maken ze inbreuk op het patent en kunnen ze een dure juridische procedure tegemoet zien. Omdat de meeste kwekers dat niet kunnen betalen, zijn ze gebonden om alles via de patenthouder te regelen, van de aankoop van zaad/pootgoed tot de verkoop van het geteelde gewas, er geen mogelijkheid meer voor eigen keuzes
Risico’s voor voedselvoorziening en diversiteit
Het patenteren van groenten brengt grote risico’s met zich mee voor de hele voedselvoorziening:
- Gewassen kunnen niet verder worden ontwikkeld omdat de eigenaar dat niet toestaat! De ontwikkeling wordt beperkt door alleenrecht voor licentiehouder.
- De bezitter van het patent verdient het grote geld: iedereen zal dit zaad moeten kopen of moet er een licentie op nemen.
- De verwachting is dat bepaalde gewassen dominant gaan worden en heel veel verbouwd zullen worden. Als dat ene ras dan toch kwetsbaar blijkt voor een ziekte dan gaat waarschijnlijk de gehele oogst verloren. Monoculturen zijn een gevaar voor continuïteit in de voedselvoorziening.
- Daarnaast is voedsel van ons allen, we zijn er allemaal van afhankelijk. Het kan niet zo zijn dat een paar grote multinationals gaan bepalen wat wij eten, kunnen eten of mogen eten.
Hoe gaat dit verder?
Patenten en octrooien worden in de gehele Europese Unie beoordeeld door het Europese Octrooibureau. Dit bureau zal in 2015 beslissen of het toegestaan is dat planten en andere levende organismen gepatenteerd mogen worden of niet. Als het antwoord hierop ‘nee’ is, dan zijn de patentaanvragen (voor nu) van tafel. Is het antwoord ‘ja’ dan zullen planten en dieren gepatenteerd gaan worden en geven we de macht over ons voedsel in handen van multinationals die alleen maar uit zijn op geld en macht. Een griezelig vooruitzicht.
